Houtskeletbouw: duurzaam over de hele levensloop

Niemand kan vandaag nog om de roep naar duurzame oplossingen heen. Ook wie bouwt of laat bouwen is op zoek naar mogelijkheden om de ecologische voetafdruk van dat project te beperken. Niet toevallig kom je dan al snel bij houtskeletbouw - kortweg HSB - uit. Een bouwmethode die de ecologische troeven aan elkaar rijgt, van grondstof en productie tot gebruik, verbouwing en, uiteindelijk, afbraak. We zetten alles op een rijtje en benadrukken waarop je moet letten om het duurzaam potentieel ook optimaal te benutten.

Hernieuwbare grondstof

Bouw je met hout, dan bouw je in de eerste plaats met een volledig natuurlijke en hernieuwbare grondstof. Voorraden steen en klei zijn beperkt, maar de houtvoorraad vult zichzelf bij wijze van spreken constant aan. Tenminste, als er na het vellen van bomen effectief nieuwe exemplaren aangeplant worden. Kiezen voor bouwelementen met FSC®- en PEFC-certificaties en bouwpartners die zich inzetten voor verantwoord bosbeheer is dan ook de boodschap.

Hout biedt ook het bijzondere voordeel dat het gedurende lange tijd CO2 kan opslaan. Bomen zetten die stof tijdens hun levensduur om in zuurstof, maar ook na het vellen en verwerken blijft de opgeslagen CO2 in het hout gefixeerd. Pas wanneer het rot of verbrand wordt, zal de CO2 weer in de atmosfeer terechtkomen.

Energiezuinige productie

Alvorens hout zijn constructieve rol kan opnemen in een houtskeletbouw, moet het verwerkt worden tot dragende stijlen, balken en kepers, alsook specifieke bouwplaten. Dat proces vergt uiteraard de nodige energie, maar is in vergelijking met de productie van andere bouwmaterialen heel wat zuiniger. Zo is er voor de verwerking van hout geen zware energie nodig, wordt ze doorgaans lokaal georganiseerd en zien de meeste houtverwerkers erop toe dat werkelijke alle delen van een stam een geschikte toepassing krijgen.

Over de hele lijn zou de productie van een balk voor houtskeletbouw zo gemiddeld vijf keer minder energie vergen dan de productie van een betonnen balk met dezelfde constructieve eigenschappen. Sterker nog: de productie van een ton constructiehout heeft gemiddeld 81 keer minder energie nodig dan die van een ton aluminium.

Droge bouwmethode

Houtskeletbouw is een droge bouwmethode. Dat betekent dat er geen nood is aan de duizenden liters water die op een traditionele werf gebruikt worden en dat er nadien ook geen extra energie nodig is om het resterende bouwvocht te laten uitdrogen.

Omdat de bouwelementen geprefabriceerd worden, komt er minder afval bij kijken en verloopt het bouwproces op de werf veel vlotter. Bouwelementen zijn bovendien licht en kunnen vaak zonder kraan gehanteerd worden.

Optimaal geïsoleerd

Wellicht een van de belangrijkste drijfveren voor consumenten om traditionele bakstenen achterwege te laten ten gunste van een constructie uit houten balken en stijlen, is de belofte van een uiterst energiezuinige woning. Die steunt op verschillende aspecten.

Ten eerste is hout een constructiemateriaal met goede thermische eigenschappen. Koudebruggen en alle bijbehorende problemen zijn in houtskeletbouw daardoor veelal uitgesloten, en onder meer het warme contactgevoel zorgt ervoor dat de eigenlijke binnentemperatuur, voor een zelfde comfortgevoel, tot 2°C lager mag liggen dan in een stenen woning.

Ten tweede biedt het principe van houtskeletbouw de mogelijkheid om ook tussen de constructie de nodige isolatie aan te brengen. In combinatie met de spouw kan er zo een aanzienlijk dikker isolatiepakket aangebracht worden, waardoor de nood aan verwarming gereduceerd wordt. Bijna-energieneutraal en zelf passief bouwen is met houtskeletbouw dan ook relatief eenvoudig, ook wanneer er gebruikgemaakt wordt van natuurlijke en ecologische isolatiematerialen zoals houtvezelisolatie.

Ten derde wordt de vooropgestelde luchtdichtheid in woningen in houtskeletbouw eenvoudig gerealiseerd. De houten beplating ter verstijving van de structuur zorgt meteen voor de luchtdichte afwerking van grote oppervlakken, terwijl de resterende naden met een minimum aan kleefband afgedicht kunnen worden.

Eenvoudig verbouwen

In het kader van onder meer levenslang wonen, is het belangrijk dat gebouwen eenvoudig aan veranderende noden aangepast kunnen worden. De structuur van een woning in houtskeletbouw, gerealiseerd met veelal eenvoudige mechanische verbindingen, maakt het mogelijk om zonder al te veel kap- en breekwerken de nodige verbouwingen te realiseren. Het lichte gewicht van houtskeletbouwproducten maakt ze bovendien tot de uitgelezen bouwelementen om woningen of andere gebouwen op te toppen, ongeacht de onderliggende constructie.

Recycleren

Worden de regels van de kunst nageleefd, dan gaat een woning in houtskeletbouw net zo lang mee als een traditioneel gebouwd pand. Moet er om de een of de andere reden toch overgegaan worden tot afbraak, dan kan dat echter ook op een verantwoorde manier. Houten elementen kunnen namelijk in grote mate gerecupereerd en gerecycleerd worden. Gebeurt dat niet, dan doen ze vaak nog dienst als energiebron. En ook wanneer de elementen uiteindelijk toch tot afval verwerkt worden, bieden ze het voordeel in grote mate biologisch afbreekbaar te zijn. Wetende dat de bouwsector in Europa nog steeds verantwoordelijk is voor zowat de helft van de totale afvalberg, is ook dat geen onbelangrijke kwestie.